Gendergerelateerd geweld

Gendergerelateerd geweld (GGG) is geweld tegen iemand op grond van geslacht, genderidentiteit, seksuele oriëntatie of genderexpressie. In de praktijk wordt het geweld vooral gericht tegen vrouwen en tegen mensen die zich niet gedragen zoals de genderrol voorschrijft, bijvoorbeeld homoseksuele mannen (of mannen die zo worden waargenomen) of transgenderpersonen.

GGG kent verschillende verschijningsvormen die elkaar deels overlappen qua aard en gevolgen, waaronder seksueel geweld, partnergeweld, en cybergeweld. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen heeft sinds hun 15e jaar een vorm van fysiek of seksueel geweld ervaren en een derde van de Nederlandse vrouwen tussen de 18 en 27 jaar heeft een vorm van cybergeweld meegemaakt. Rond de 20% van de homo- en biseksuele mannen heeft ooit een vorm van seksueel geweld meegemaakt, tegenover 6% van de heteromannen. Ook biseksuele en lesbische vrouwen zijn relatief vaak slachtoffer van seksueel geweld. Hetzelfde geldt voor transgenders (vergeleken met niet-transgenders). De schadelijke gevolgen van GGG zijn groot en ingrijpend: psychische problemen, sociaal isolement, verslavingsproblemen, suïcidepogingen, lichamelijk letsel, gedragsproblemen en problematische schulden. Deze gevolgen vertalen zich ook in medische, economische, sociale en juridische kosten en hebben daarom ook grote (economische) gevolgen voor de Nederlandse maatschappij.

GGG is mede een gevolg van machtsongelijkheden en verschillen in waardering van mannen en vrouwen, ten gunste van de hogere waardering van mannen c.q. het mannelijke. GGG is daarmee zowel een gevolg als een oorzaak van genderongelijkheid. Om GGG effectief aan te pakken is het daarom van belang dat beleid dat hierop gericht is, gendersensitief is, dat wil zeggen: rekening houdt met deze machtsongelijkheden en de verschillende uitgangsposities van mannen, vrouwen en LHBTI’s. Dit geldt bijvoorbeeld voor het programma Geweld hoort nergens thuis, voor de bestrijding van huiselijk geweld, dat nu nog genderneutraal van aard is. GREVIO het orgaan van de Raad van Europa dat toeziet op de implementatie van het Verdrag van Istanbul heeft dan ook kritiek geuit hierover en waarschuwt dat professionals door een genderneutrale aanpak geen gendersensitieve interventies gebruiken. Dit kan ten koste gaan van adequate bescherming en ondersteuning van slachtoffers van huiselijk geweld.

Voor de totstandkoming van gendersensitief beleid, is het bovendien cruciaal dat onderzoek naar prevalentie en preventie van de verschillende vormen van geweld een genderaspect wordt geïntegreerd. Hiermee worden de uitkomsten ook internationaal vergelijkbaar met onderzoek in de ons omringende landen, waar dit al gedaan wordt.

Naast onderzoek, zijn praktische maatregelen geboden. Een groot probleem is bijvoorbeeld het tekort aan noodopvangplekken voor slachtoffers van huiselijk geweld. Vrouwen en LHBTI’s lopen echter niet alleen thuis gevaar. Ook op straat/in de publieke ruimte en online is sprake van GGG. Cybergeweld is een relatief nieuw fenomeen. Uitbreiding van wetsartikel 139H hierop is dan ook nodig om meiden, vrouwen en LHBTI online beter te beschermen. Dit zorgt er ook voor dat de verantwoordelijkheid gelegd wordt bij de pleger en het voorkomt secundaire victimisatie, bijvoorbeeld als gevolg van victim blaming (slachtoffers worden beschuldigd aandeel te hebben in het geweld).

Uit het rapport “Seks onder je 25e” van Rutgers en Soa Aids Nederland blijkt dat in het onderwijs, seksueel grensoverschrijdend gedrag een belangrijk probleem is, vooral in het speciaal onderwijs: bijna de helft van de meisjes heeft seksueel grensoverschrijdend gedrag ervaren. Ook op het MBO en in de bovenbouw van het VO is er niet genoeg aandacht voor, terwijl de risico’s in deze leeftijdsgroep hoog zijn. Preventie van seksueel geweld zal niet vanzelf gaan, nog altijd wordt er vooral geschakeld op incidenten in plaats van op een structurele preventieve aanpak. Om te zorgen dat de cijfers van seksueel geweld naar beneden gaan, is meer samenhang en coördinatie nodig. Er zijn verschillende programma’s en initiatieven die aandacht vragen voor specifieke vormen van seksueel geweld, maar ontbreekt de samenhang en coördinatie voor de gehele aanpak. Het is hoog tijd voor een Nationaal Actieplan Seksueel Geweld waarin middelen beschikbaar komen voor collectieve preventie via het onderwijs, deskundigheidsbevordering van professionals, specifieke interventies voor risicogroepen, het veranderen van sociale normen en kennisontwikkeling en monitoring.

Dit schrijven de politieke partijen hierover in hun verkiezingsprogramma:

BIJ1

• We ontwikkelen een integrale aanpak tegen gendergerelateerd geweld. Dit betekent dat er meer onderzoek komt naar de rol die gender speelt in geweldsdelicten en welke vormen van onderwijs, opvoeding en voorlichting dit zouden kunnen verbeteren.
• Er wordt actief gewerkt aan het verhogen van de aangiftebereidheid van slachtoffers van gendergerelateerd geweld.
• De verkrachtingswetgeving wordt aangepast met onze definitie van consent als uitgangspunt.
• Er wordt structureel meer geïnvesteerd in de verschillende vrouwenopvangcentra en de hulpverlening voor slachtoffers van gendergerelateerd geweld.
• Geweldsincidenten gebaseerd op gender-identiteit, gender-expressie en seksualiteit worden centraal geregistreerd.

CDA

• Wij treden streng op tegen seksueel misbruik, intimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag, waarbij geen sprake is van vrijwilligheid of 87) Wij treden streng op tegen seksueel misbruik, intimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag, waarbij geen sprake is van vrijwilligheid of gelijkwaardigheid. De misstanden en mensenhandel in de prostitutie moeten harder aangepakt worden. Wij willen scherpe maatregelen tegen de uitbuiting van vrouwen, ook in de vergunde prostitutie.
• Voor racisme en discriminatie is geen enkele plaats in onze samenleving. Uitsluiting en belediging op basis van welke grond dan ook is een gif dat verhoudingen tussen mensen en groepen verziekt en mensen uit elkaar drijft. Delicten met een discriminatieachtergrond moeten harder worden aangepakt.
• Wij vinden het belangrijk dat serieus aandacht wordt besteed aan implementatie van het VN-vrouwenverdrag en SDG-5 Gendergelijkheid. Wij willen lokale maatschappelijke vrouwenorganisaties op landelijk en mondiaal niveau blijven ondersteunen die van betekenis zijn bij vredesonderhandelingen en de handhaving van vrouwenrechten.

ChristenUnie

• Geweld tegen vrouwen en kinderen. Wereldwijd vindt er veel (seksueel) geweld tegen vrouwen en kinderen plaats. Nederland moet zich blijven inspannen om geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld tegen te gaan – in het bijzonder vrouwenbesnijdenis, kindhuwelijken en (online) seksuele uitbuiting. Nederland ondersteunt hiertoe maatschappelijke organisaties en initiatieven zoals ‘Girls not Brides’.
• Aanpak huiselijk geweld. Jaarlijks zijn zo’n 200.000 volwassenen en kinderen slachtoffer van ernstig huiselijk geweld; de meest omvangrijke vorm van geweld in Nederland. Vrouwen zijn ruim vijf keer vaker dan mannen slachtoffer van structureel geweld door een partner of ex-partner. Om dat te keren, willen wij laagdrempelige plekken om geweld te melden, bescherming voor slachtoffers, gezinsgerichte ondersteuning en voldoende passende, bereikbare opvangplaatsen voor slachtoffers van huiselijk geweld. Ook willen we dat politie en wijkteams investeren in kennis en samenwerking.
• Kindermishandeling bespreekbaar maken. Melden van kindermishandeling helpt, maar neemt het achterliggende probleem vaak niet weg. Daarom houden we het meldpunt Veilig Thuis in stand en wordt het programma Geweld hoort Nergens Thuis voortgezet. Doel is om de bespreekbaarheid te vergroten en mensen te ondersteunen bij vermoedens van kindermishandeling
• Specialistische (landelijke) zorg. We willen dat in elke regio voldoende adequate en tijdige zorg beschikbaar is voor alle slachtoffers van uitbuiting. De doorstroming van slachtoffers naar landelijke specialistische zorginstellingen wordt verbeterd.
• Online opsporen en hulpverlenen. Veel seksuele uitbuiting vindt buiten het zicht plaats en vooral online. We investeren in innovatieve middelen zoals een webcrawler en de inzet van lokprofielen, maar ook in online hulpprogramma’s om slachtoffers te bereiken.
• Veilige opvang voor slachtoffers van loverboys, pooiers en mensenhandelaren. Vooral jonge meisjes die weglopen uit zorginstellingen vallen nu nog te vaak in de handen van daders. Maar ook op of rondom sommige scholen met kwetsbare kinderen wordt geronseld. Kinderen moeten veilig zijn, thuis, in een instelling en ook op school. Dit vraagt betere samenwerking tussen zorginstellingen en opsporing, en meer bewustwording bij scholen.

DENK

Over dit onderwerp heeft DENK geen punten in het verkiezingsprogramma staan.

D66

• We gaan (culturele) onderdrukking en eergerelateerd geweld tegen. Met name vrouwen die niet inburgeringsplichtig zijn én geen uitkering hebben, blijven nu vaak onder de radar. Zij moeten structureel benaderd worden om hen kennis te laten maken met de kansen die ze in Nederland hebben. Wie om culturele of religieuze redenen wil breken met de familie krijgt extra bescherming. Gezinnen waarin onderdrukking voorkomt worden sneller onder toezicht gesteld.
• We investeren in de aanpak van geweld achter de voordeur. Via Veilig Thuis, maar ook met voldoende opvangplekken voor vrouwen en kinderen die niet veilig thuis kunnen wonen. Codewoorden waarmee geweld achter de voordeur gemeld kan worden bij bijvoorbeeld apotheken worden gemeengoed. Ook investeren we in de zedenpolitie, waarbij we inzetten op een veilige(re) omgeving voor slachtoffers om zedenmisdrijven te melden.
• Mede dankzij #MeToo is de afgelopen jaren het bewustzijn over seksuele intimidatie van vrouwen vergroot. Er is meer aandacht gekomen voor vrouwen die vaker in kwetsbare posities verkeren ten opzichte van mannen. De discussie heeft bijgedragen aan verdere emancipatie van de vrouw, maar we zijn er nog niet. De coronacrisis liet zien dat geweld achter de voordeur is toegenomen. D66 wil dit bestrijden. De gelijke positie van vrouwen is niet onderhandelbaar.

Forum voor Democratie

Over dit onderwerp heeft Forum voor Democratie geen punten in het verkiezingsprogramma staan.

GroenLinks

• We lanceren een nationaal actieplan tegen seksueel geweld. De Centra Seksueel Geweld worden uitgebreid; ze combineren psychologische begeleiding voor zedenslachtoffers met het veiligstellen van aanwijzingen om verdachten op te sporen en te vervolgen. Agenten worden getraind om beter om te gaan met slachtoffers en daders van seksuele delicten. Slachtoffers krijgen sneller duidelijkheid over de voortgang in hun strafzaak en deze zaken blijven niet langer op de plank liggen. We vergroten de kennis over het tegengaan van seksueel misbruik in het onderwijs, bij (sport)verenigingen en in religieuze instellingen
• Thuis moet voor iedereen een veilige plek zijn. We creëren meer plekken in de vrouwen- en mannenopvang. Slachtoffers van ernstig huiselijk geweld kunnen versneld toegang krijgen tot de opvang op aanwijzing van de politie en Veilig Thuis. We pakken huwelijksdwang en achterlating van kinderen voor een huwelijk in het buitenland aan door hogere straffen voor daders en zorgen voor goede voorlichting aan vrouwen en kinderen.
• Onvrijwillige seks is verkrachting en wordt als zodanig strafbaar. Bijna de helft van de vrouwen maakt ooit seksueel geweld mee. Seksueel geweld is onaanvaardbaar en moet hard worden tegen opgetreden.
• Er komt een Nationaal Actieplan tegen Seksueel Geweld. Geweld achter de voordeur aanpakken. Geweld hoort nergens thuis. Daarom komt er een Nationaal Rapporteur Geweld achter de Voordeur. Het melden van geweld maken wij laagdrempeliger en vervolging eenvoudiger. Voor slachtoffers komt er meer opvangcapaciteit

PVDA

• Onvrijwillige seks is verkrachting en wordt als zodanig strafbaar. Bijna de helft van de vrouwen maakt ooit seksueel geweld mee. Seksueel geweld is onaanvaardbaar en moet hard worden tegen opgetreden.
• Seksuele intimidatie wordt wettelijk strafbaar. Iedereen in Nederland kan zich vrij op straat of in de digitale wereld begeven. Seksuele intimidatie verhindert dat. Het Wetboek van Strafrecht voorziet niet in adequate strafbaarstelling. Dat verandert.
• Er komt een Nationaal Actieplan tegen Seksueel Geweld.
• Geweld achter de voordeur aanpakken. Geweld hoort nergens thuis. Daarom komt er een Nationaal Rapporteur Geweld achter de Voordeur. Het melden van geweld maken wij laagdrempeliger en vervolging eenvoudiger. Voor slachtoffers komt er meer opvangcapaciteit.

Partij voor de Dieren

• Het moet voor slachtoffers van huiselijk geweld veel makkelijker worden om melding te maken en te vluchten naar een crisisopvang. Daarvoor moeten er meer noodopvangplekken gerealiseerd worden. Ook huisdieren zijn daar welkom, of kunnen kosteloos en laagdrempelig ergens anders opgevangen worden via het netwerk van de crisisopvang. Bij de politie, jeugdzorg, scholen en sociale wijkteams wordt extra aandacht besteed aan het herkennen van huiselijk geweld, zodat dit eerder gesignaleerd wordt.
• Bij politie en justitie komt meer aandacht voor vrouwenmoord (femicide). Er worden maatregelen getroffen om femicide terug te dringen.

PVV

Over dit onderwerp heeft de PVV geen punten in het verkiezingsprogramma staan.

SGP

• De bestraffing van degenen die zich schuldig hebben gemaakt aan seksuele intimidatie en vergelijkbare (digitale) delicten, moeten aangescherpt worden. Een bevel tot verwijderen van content of decryptie moet mogelijk worden.
• Er moet strenge wetgeving komen om burgers te beschermen tegen digitale afpersing, het publiceren van seksuele beelden en vergelijkbare inbreuken op de persoonlijke levenssfeer. Hierbij dient gekozen te worden voor regels die gelden ongeacht de manier waarop het gebeurt.

SP

• Een specifiek integratiebeleid komt er voor mensen met grote afstand tot onze samenleving, zodat problemen als taal en werkloosheid, maar ook eer-­gerelateerd geweld en genitale verminking worden aangepakt.
• Meer aandacht is nodig voor het voorkomen van eerwraak, misbruik en huiselijk geweld. Door een programma tegen seksisme, huwelijksdwang en eergerelateerd geweld. En vóór de zelfbeschikking van vrouwen. Slachtoffers van bedreiging en stalking moeten beter worden beschermd, door contacten gebiedsverboden. Discriminatie van vrouwen en LHBTI+’ers pakken we aan. We gaan de wettelijke verplichtingen uitvoeren die voortvloeien uit het Verdrag van Istanbul. Daaronder vallen ook geweld, huwelijksdwang, mishandeling en stalking.

VOLT

• Volt wil zich actief inzetten voor een nationale aanpak om zowel de preventie als de nazorg te verbeteren in geval van seksuele intimidatie en mishandeling. Volt is dan ook blij dat Nederland de Istanbul-conventie (2014) van de Raad van Europa heeft geratificeerd. Maar op belangrijke onderdelen daarvan schort het in de uitvoering. Volt wil daarom een actievere aanpak van Nederland op dit gebied. Betere seksuele voorlichting met aandacht voor zelfbeschikking is daarbij een voorwaarde. Ook sectoren die hiermee te maken hebben, zoals de zorg, het nachtleven en de politie, kunnen zich verbeteren op het gebied van de preventie en nazorg. Het belangrijkste onderdeel van preventie ligt in educatie.

VVD

• Een verbod om meermaals een huwelijkspartner naar Nederland te halen. Zo wordt voorkomen dat meerdere malen een bruid wordt geïmporteerd die het risico loopt op huwelijkse onderdrukking. Dit verbod geldt ook voor iemand die veroordeeld is voor geweld binnen het huwelijk.
• Aanscherping van de zedenwetgeving, zoals verkrachting en seksueel overschrijdend gedrag. Waar nu nog alleen dwang en geweld leidend zijn, wordt ook het ontbreken van wederzijdse instemming strafbaar.
• Aandacht voor slachtoffers bij rechtshulppakketten, die kosteloos beschikbaar komen voor slachtoffers van gewelds- en zedendelicten. Des te belangrijker is het dat mensen aangifte doen als ze slachtoffer zijn van discriminatie. Om de aangiftebereidheid te vergroten spelen bestaande netwerken binnen de politie, zoals Roze in Blauw, een belangrijke rol.

50PLUS

Over dit onderwerp heeft 50PLUS geen punten in het verkiezingsprogramma staan.

Terug naar de homepage